Koronavirüs salgını sonrası Türkiye’de vaka ve ölüm sayısı da artıyor. Wikipedia bağlantılı Wikimedia adlı internet sitesinde yayınlanan bir haritada vakaların hangi şehirlerde görüldüğünün işaretlendiği iddia edildi.
İddia doğru değil. Sayfadaki bilgiler resmi kaynaklara dayanmıyor. Kullanıcıların güncellediği haritadaki işaretler Türkiye’de vakalarla ilgili yapılan haberlere dayanıyor. “Boracasli” adlı kullanıcı tarafından İngilizce olarak eklenen kaynakların bir çoğunun da güvenilirliği olmayan internet siteleri olduğu görülüyor. Bir diğer yanlışlık ise vakaların 4 Mart 2020’den itibaren görüldüğünün işaretlenmesi. Türkiye’de ilk vaka 10 Mart’ta tespit edildi.
Kullanıcının güvenilir olmayan kaynaklardan aldığı şüpheli olduğu ifade edilen bilgileri haritaya işlediği, negatif çıktığı için daha sonra sildiği de görülüyor. Sayfada başka bir kullanıcının da bu bilgilerin güvenilir olmadığını aktardığı bir not bulunuyor.
Bir başka uygulama ise profesyonel hazırlandığı anlaşılan bir haritada tüm ülkelerle birlikte Türkiye’de de hangi şehirde ne kadar vaka ve ölüm olduğu gösteriliyor.
Şehirlerdeki sayıların altında kaynak olarak Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün internet adresi veriliyor fakat kurumun şehirlerdeki vaka sayılarıyla ilgili bir çalışması ve açıklaması bulunmuyor. Site yöneticileri daha sonra Türkiye ile ilgili ayrıntıların verildiği sayfayı yayından kaldırdı.
Daha amatörce hazırlanmış bir başka haritadaki veriler de resmi kaynaklara dayanmıyor ve uydurulmuş olma ihtimali kuvvetle muhtemel.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ilk vakanın görüldüğü günden bu yana, Türkiye’de yapılan test sayısını, tespit edilen vaka sayısını ve ölüm sayılarını günlük olarak açıkladı ancak hangi illerde ne kadar vaka olduğu bilgisini paylaşmadı. Rakamlar Sağlık Bakanlığının internet sitesinde de güncelleniyor. Koca, 23 Mart’ta düzenlediği basın toplantısında da Türkiye’de hemen her ilde vaka görüldüğünü açıklamıştı.
Türkiye’de tespit edilen vaka ve ölüm sayıları Dünya Sağlık Örgütüne de bildiriliyor. Bazı güvenilir uygulamalar da bu rakamları anlık olarak güncelliyor ancak Çin, ABD ve İtalya gibi bazı ülkeler dışında birçok ülkede vakaların şehirleri yer almıyor.
Yapılan doğruluk kontrolü sonunda, kullanıcıların güncellediği bir internet sitesinde güvenilir haber kaynaklarına dayanmayan bilgilerle haritaların oluşturulduğu ve Türkiye’de hangi ilde kaç vaka olduğunun resmi olarak açıklanmaması nedeniyle bu bilgilerin doğru olmadığı anlaşılmaktadır.
Güncelleme: Şehirlerdeki vaka ve ölüm sayılarını veren iki farklı iddiayla ilgili inceleme eklendi (29.3.2020-22.30)
Kaynaklar
İddianın ve haritanın yer aldığı kaynaklar
twitter.com/gokhansonmez/status/1242517266627006466?s=20(yeni sekmede açılır)
risklayer-explorer.com(yeni sekmede açılır)
John Hopkins Üniversitesinin vaka haritası
Bakanlığın veri bağlantısı
covid19.saglik.gov.tr(yeni sekmede açılır)
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın vakaların bulunduğu şehirlerle ilgili açıklaması