Spiker Ece Üner’in, bir canlı yayında anlattığı “kargalar ve kartallar” hikayesi sosyal medyada birçok sayfada paylaşıldı ve binlerce beğeni aldı. Üner, kargaların kartalların üzerinde uçtuğunu, kartalın kargaya herhangi bir müdahalede bulunmadan daha yükseğe uçarak onu oksijensiz bıraktığını iddia etti.
Üner’in canlı yayında anlattığı ve bir karganın kartalın üzerinde göründüğü görselin de kullanıldığı hikaye, Doç. Dr. Ahmet Abay’ın ”Kargalar ve Kartallar” başlıklı yazısından bir alıntı. Hikayeyi anlatırken kullandığı ifadeler de yazı ile birebir aynı ancak kargaların sürekli kartalların üzerinde uçtuğu da kartalların onları daha yükseğe uçarak oksijensiz bıraktığı da yanlış.
Türkçe ve İngilizce anahtar kelimelerle Google’da araştırma yapıldığında iddianın yalnızca Türkiye’de sosyal mecralarda değil dünya genelinde paylaşılan bir iddia olduğu anlaşılıyor.
“Karganın kartalı gagalamaya cesaret eden tek kuş olduğu” şeklinde başlayan hikaye Türkiye’de de bire bir çeviri yapılarak paylaşılıyor.
Karganın kartalın üzerinde göründüğü fotoğraf doğru ancak…
Öncelikle hikayenin gerçekliğini güçlendirmek için kullanılan fotoğrafı araştırdık. Tersine görsel arama ve anahtar kelime araması yapıldığında Türkiye’de bazı haber sitelerinin bu fotoğrafı haberleştirdiğini bulduk. Sabah Gazetesindeki haberde, fotoğrafı Kaliforniyalı fotoğrafçı Phoo Chan’ın 2015 yılında çektiği belirtiliyor. Phoo Chan ve kartal-karga hikayesiyle ilgili araştırma yapıldığında ise Maya Wei-Haas’ın National Geographic’te yer alan ayrıntılı haberine ulaşılıyor. Cornell Ornitoloji Labouratuvarı’ndan karga davranışı uzmanı biyolog Kevin McGowan, fotoğraftaki karganın muhtemelen bir hava saldırısının ortasında olduğunu söylüyor:
“Kuşlar bölgelerine sahip çıkan hayvanlar. Özellikle de yumurtaların çatlayıp yuvaların bebeklerle dolduğu yaz aylarında. Kargalar da (diğer birçok kuş gibi), Napolyon kompleksleri varmışçasına, daha büyük bir kuş kendi alanlarına girdiği zaman didişip dalaşmaya hazırlanıyorlar. McGowen, normalde bu tür karşılaşmalarda kuşların birbirine çok yaklaşmadığını söylüyor. Fakat bu karga tabuları yıkmış bir istisna olarak görünüyor”.
Fotoğrafı çeken Phoo Chan da bu karşılaşmanın sadece birkaç saniye sürdüğünü belirterek bunun bir istisna olduğunu destekliyor. Chan’ın çektiği fotoğraflarda karganın kartalın sırtına konmadan önceki ve sonraki anlar da yer alıyor.
Kartallar kargaları oksijensiz bırakmaz
Hikayenin ikinci bölümü yani kartalların kargalara müdahale etmeden sadece daha yükseğe uçarak onları oksijensiz bıraktığı iddiası da asılsız.
Lead Stories adlı doğrulama platformu da bu iddiayı inceledi. Doğal yaşam ve kuşlar konusunda bilimsel ve toplumsal çalışmalar yürüten Audubon adlı organizasyonun sözcüsü, birçok kuşun kartallara ve diğer daha küçük yırtıcı kuşlara saldırabileceğini açıklıyor. Sözcü, kartalların daha küçük kuşların kendisine yaptığı mobbingden kurtulmak için yüksekten uçtuğunu ancak bunun onları oksijenden mahrum etmek için olmadığını söylüyor:
“Bir kartal (veya yırtıcı kuş) yeterince yüksek olduğunda, artık daha küçük kuşlar için bir tehdit olarak algılanmaz. Büyük kuşlar küçük ötücülerden daha hızlı uçtuğu için genellikle kargalar veya daha küçük kuşlar kartalları çok yüksekte takip etmezler. Kartallar genellikle kargalardan çok daha yükseğe uçarlar”.
Sonuç olarak karganın kartalın üzerinde göründüğü fotoğraf gerçek olsa da kargaların kartalların üzerinde sürekli uçan ya da onlara saldıran tek kuş olduğu ve kartalların onları üzerinden düşürmek için oksijensiz bırakacak düzeye uçtuğu iddiası bir uydurma. İnsanların kendisiyle uğraşanlar aldırmadan hedefine odaklanması tavsiyesini güçlendirmek için alegori amacıyla üretildiği ve yaygınlaştığı anlaşılıyor.
