Sosyal medyada bazı kullanıcılar Avusturyalı Bakan Victor Dominello’nun Covid-19 aşısı sonrası yüz felci geçirdiğini iddia etti. Yapılan bir paylaşımda bakanın aşıdan sonra yüz felci olduğu buna rağmen aşı pasaportunu gösterdiği fotoğraflar yer aldı.
Bakanın 27 Mayıs 2021 tarihinde aşı olduğu biliniyor. Aşı Astra Zeneca firmasının ürettiği viral vektör türü bir Covid-19 aşısı. Felç olduğu haberini ise 18 Ağustos 2021 tarihinde sosyal medyadan duyurmuş. Yani bakanın aşı olduktan yaklaşık 3 ay sonra yüz felci olduğu iddiaları doğru fakat felce aşının neden olduğuna dair bir kesinlik yok. Dominello’nun yüz felcinin başladığına dair semptomlar canlı yayın sırasında görülmüştü.
Bakan daha sonra hastalığını doğruladı ve 30 Ağustos’ta ikinci doz aşısını da yaptıracağını açıkladı.
Bakanın olduğu felç türü Bell felci olarak geçiyor. Yapılan Bell felci araştırmalarında ise hastalığın sebebi tam olarak bilinemiyor. Normalde vücutta uyku halinde bulunan Herpes virüsünün aktive olmasıyla sinirlere zarar verdiği ya da Lyme hastalığına sebep olan bakterilerin sinirlerin paralizine sebep olabileceği düşünülüyor.
Aşılar farklı yöntemlerle üretiliyor. Viral vektör, inaktif ve mRNA yöntemiyle üretilmiş aşılar Covid-19’a karşı kullanılan aşılar.
Normal dönemde görülen sıklıkla aşı sonrası yüz felci görülme sıklığı birbirine yakın
Moderna yaptığı açıklamalarda 30 bin kişilik gönüllülerinde 4 kişide Bell felcinin görüldüğünü bu 4 kişiden birinin plesebo yani boş aşı olduğunu duyurdu. Benzer şekilde Pfizer 43 bin kişilik gönüllü grubundan 4 kişide Bell felcinin görüldüğünü açıkladı. Amerika’da Covid-19 ve Covid-19 aşısı ile hiçbir bağlantısı olmadığı bilinen yaklaşık 40.000 kişide Bell felcinin görüldüğü biliniyor. Bu da yaklaşık 10 bin kişide bir kişiye tekabül ediyor. Aşı olanlarda bu hastalığın görülme sıklığı toplumun geneliyle orantılı durumda yani Covid-19 öncesi toplumda görülme sıklığıyla aşı olan kişilerde görülme sıklığı yakın oranlarda.
Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı ve UCLA Yüz Plastik Cerrahisi Anabilim Dalı Yüz Sinir Merkezi Direktörü Dr. Irene Kim, yaptığı açıklamada “Şu anda, Bell felci ile aşı arasında belirlenmiş bir nedensel ilişki yok ve aşılamanın faydaları muhtemelen olası yüz felci riskinden daha ağır basmaktadır” diyor.
Baş ve boyun cerrahisi alanında yayın yapan bir akademik dergideki makalede de, 73 bin hasta üzerinde çalışma yapan araştırmacılar, Covid-19 geçiren hastalarda yüz felci riskinin aşı olanlarda görülen riskten daha fazla olduğunu ortaya koydu ancak onlar da bu verilerin halen yetersiz olduğunu bildiriyor.
Aşı ile bağlantı kurmak için yeterli veri bulunmuyor
Farklı bir makalede ise aşıların, Bell felci gibi bazı hastalıklarla direkt etki ettiğini görmek için uzun vadede araştırmalar yapılması gerektiğini şimdilik yalnızca ihtimal dahilinde olduğunu bilmemiz gerektiğini söyleniyor. Nisan 2021’de yapılan bir başka araştırma da mRNA aşıları sonrası görülen yüz felci vakalarının diğer aşılarda görülenden anlamlı bir farkı olmadığını ortaya koydu.
Çinli araştırmacılar tarafından yapılan bir başka araştırmada ise geleneksel yöntemle üretilmiş (sinovac vd.) aşılardan yapılan kişilerde yüz felci görülme ihtimalinin mRNA aşılarını (Pfizer Biontech vd.) alan kişilerde görülenden daha fazla olduğunu ancak genel görülme sıklığının düşük olduğunu ortaya koydu.
İsrail’de yaklaşık 2 milyon kişi üzerinde yapılan “yan etki” araştırması, mRNA yöntemiyle üretilmiş Pfizer Biontech aşısı sonrası görülen hastalık ve etkiler raporlandı.
Ülkede kullanılan Pfizer-BioNTech baz alınarak yapılan çalışmada, aşının kalp iltihabı, şişmiş lenf düğümleri ve zona riskini az miktarda artırdığı belirtilirken, Covid-19’un ise, kalp iltihabı riskini daha da artırdığı ayrıca kan pıhtılaşması, kalp krizi ve diğer ölümcül rahatsızlıkların riskini artırdığı aktarıldı.
Çalışma, aynı popülasyonda aynı zamanda aşılama risklerini enfeksiyona karşı kafa kafaya karşılaştıran ilk büyük çalışma olurken, araştırmacılar, enfeksiyon risklerinin aşıdan kaynaklanan risklerden çok daha ağır bastığını belirtti.
60 yaş üstü gruptaki etkilere bakıldığında (885 bin kişide) aşıdan dolayı pıhtılaşma görülmediğini, yani aşının pıhtılaşmaya neden olmadığını kaydeden Virolog Semih Tareen, aşı olmayan grupta 59 kişide yüz felci görüldüğünü, aşı olan grupta ise bu sayının 81 olduğunu, istatistiksel olarak önemli bir fark olmadığını aktardı.
Sonuç olarak Covid-19 aşısı alan kişilerde yüz felci görülebildiği doğru ancak bu yan etki çok yaygın değil ve normal dönemde görülen sıklıkla yakın oranlarda seyrediyor. Aşı ile bu yan etkinin kesin bağlantılı olduğuna dair yeterli veri de bulunmuyor.
Not: Tespit ve araştırmaya desteği için @acikveozgur‘e teşekkür ederiz.
