Sosyal medyada sıklıkla Atatürk ile ilgili şüphe uyandıran fotoğraflar paylaşılıyor. Bu çalışmamızda Atatürk’ü övme ya da yerme amacıyla üretilen montaj, hatalı ilişkilendirilmiş ya da bağlamından koparılmış fotoğrafları ele alacağız.
Yazarlar: Selman Selim Akyüz – Alaaddin Aladağ
İlk fotoğrafta Atatürk’ün elini öpen kişinin İngiltere Kralı Edward olduğu iddia ediliyor. Fotoğraf binlerce beğeni almış ancak eğilerek Atatürk’ün elini öpen kişi İngiltere kralı değil sade bir vatandaş.
Atatürk’ün elini öpmeye çalışan kişi İngiltere kralı değil
Tarihçi Murat Bardakçı, Yalansavar ve Malumatfuruş’un belgeleriyle ortaya koyduğu gibi İngiltere Kralı Türkiye’ye 1936 yılında geldi ancak bu fotoğrafın çekilme tarihi 1927. O tarihte Türkiye’ye gelen bir İngiltere kralı yok.
Görselin alındığı NTV’deki O An programında da fotoğraf, “Tarih, 24 Temmuz 1927. Yer, Dolmabahçe Sarayı… Mustafa Kemal Atatürk‘ün Cumhurbaşkanı sıfatıyla İstanbul‘a ilk gelişinden 23 gün sonra. Sarayın merdivenlerinden inerken birisi elini öpmeye çalışıyor. O ise elini öptürmemek için direniyor” bilgisiyle yayınlandı.
Fotoğraf, 2008 yılında az bilinen Atatürk fotoğraflarını renklendirerek Yaşamın İçinden Cumhuriyet ve Atatürk isimli bir sergi açan Ateş Akkor ve Engin Gökdeniz‘in bir çalışması. Atatürk’ün paltolu görüldüğü fotoğrafın Temmuz ayında çekildiği bilgisi de çok doğru görünmüyor ancak el öpen kişinin İngiltere kralı olmadığı açık. İngiltere gibi kraliyet teamüllerine sıkı sıkıya bağlı bir devletin kralının bir başka devlet başkanının elini öpmesi mümkün görünmüyor. Fotoğrafın 1927’de çekildiğine ve o tarihte bir ziyaret olmadığına dair bilgiler net ve Edward’ın 1936’da yaptığı ziyaretin görüntüleriyle bu fotoğraftaki ayrıntılar (palto, şapka ve etrafta maiyet olmaması gibi) uyuşmuyor.
Bir başka fotoğrafa geçelim.
Atatürk olduğu iddia edilen bebek Mısır prensesi Faika
Natali Avazyan ve başka birçok kullanıcı, Atatürk’ün ilk ve tek bebeklik fotoğrafı olduğu iddiasıyla bir fotoğraf paylaştı ancak fotoğraftaki Atatürk değil Mısır Prensesi Faika.
Tersine görsel arama yapıldığında, aslına ulaşılabilen fotoğrafta Mısır Prensesi Nazlı ve çocukları birlikte görülebiliyor.
Diğer yandan Atatürk’ün bugüne kadar bebeklik fotoğrafı olduğuna dair herhangi bir fotoğraf yayınlanmadı. Prenses Faika’nın fotoğrafı kesilerek alınmış ve Atatürk olduğu iddiasıyla dolaşıma sokulmuş.
Atatürk’ün satranç fotoğrafı montajla oluşturulmuş
Sıradaki fotoğrafta Atatürk satranç oynarken görülüyor. Karşısında da çocuklar var. Tabi iddiaya göre…
Bu fotoğraf da montajla oluşturulmuş. Tersine görsel arama yapıldığında Atatürk’ün, Trakya manevralarındaki askeri tatbikat sırasında bir haritayı incelerken çekilmiş fotoğrafından kesilerek satranç fotoğrafına montajlandığı anlaşılıyor. Teyit.org da fotoğrafın montaj olduğunu ortaya koymuştu.
Atatürk’ü satranç oynarken gösterdiği iddia edilen bir başka fotoğrafta ise aslında Atatürk, İsmet İnönü’nün de aralarında olduğu beraberindekilerle bir haritayı incelerken görülüyor.
İlk fotoğrafta Atatürk kesilip başka bir fotoğrafa aktarılırken, ikinci fotoğrafa satranç tahtası yerleştirilerek manipülasyon yapılmış.
Atatürk’ün değil Troçki’nin gençlik fotoğrafı
Bir başka fotoğraf yine Atatürk’ün gençlik fotoğrafı olduğu iddiasıyla paylaşılıyor.
Fakat fotoğraf Atatürk’e değil Lev Troçki’ye ait. Farklı dilde birçok sitede ve Alamy’de yer alan fotoğrafın 1888’de çekildiği ve Rusya Tarih Kütüphanesinden alındığı bilgisi bulunuyor.
“Gülen Atatürk” fotoğrafında oynama yapılmış
Atatürk’ün gülen fotoğrafında sıra. Üniformalı çekilmiş fotoğrafta Atatürk oldukça neşeli görünüyor, iddiaya göre. Ancak fotoğrafta oynama yapılmış.
Asıl fotoğrafta Atatürk, Sakallı Nurettin Paşa ve diğer askeri erkan ile birlikte Akşehir’deyken görülüyor ve gülmüyor. Malumatfuruş da fotoğrafın montajlandığını ortaya koymuştu.
Atatürk’ün kucağında kedi yok
Atatürk’ü kucağında bir kedi ile uyurken gösterdiği iddia edilen fotoğrafa montaj yapılmış. Fotoğrafın aslında Atatürk 1935 yılında Florya’da dinlenirken görülüyor ve kucağında kedi yok.
Doğruluğu Ne? olarak daha önce incelediğimiz montaj fotoğrafları Twitter hesabımızdaki zincirde paylaşmıştık. İşte diğer montajlı ya da bağlamından koparılmış Atatürk fotoğrafları:
