Sözcü Gazetesi Yazarı Deniz Zeyrek, Türkiye’de 5-15 Nisan tarihleri arasında Koronavirüs kaynaklı ölüm oranlarının, toplam vaka sayısına oranının her gün binde 21 çıktığını söyledi.
Zeyrek, gazetedeki köşe yazısında da şu ifadeleri kullandı:
“Türkiye’de son 10 günde ölüm oranının “binde 21”de sabitlenmesi mucize gibi bir durum değil mi? (Bu detay sosyal medyaya düştükten sonra çıkacak rakam değişirse şaşırmayacağım). İnsan elbette devlete sonsuz güven duymak istiyor ama kafasını kurcalayan bu sorulardan da kaçamıyor!”
Deniz Zeyrek’in 15 Nisan 2020 tarihli yazısı
İddia sosyal medyada ve Tele1 adlı internet sitesinde de yayınlandı.
Verilen rakamlar doğru ancak sabitlendiği iddiası doğru değil.
Türkiye’de vaka ve can kaybı sayıları her gün düzenli olarak açıklanıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bazen canlı yayında çoğu zaman da Twitter hesabında istatistikleri paylaşıyor. Paylaşılan rakamlara göre Türkiye’de 4-15 Nisan 2020 tarihleri arasında toplam vaka sayısı ile toplam can kaybı rakamları ve oranlar şöyle:
Tabloya bakıldığında oranın sabit kalması ilginç geliyor ancak bir taraftan test sayısı ve tespit edilen vaka sayısı benzer oranlarda yükseldiği için ölüm oranları bu düzeyde kalıyor. Ayrıca bu oranlar yüzdelik dilime çevrildiğinde tablonun değiştiği görülüyor.
Evrim Ağacı da yaptığı incelemede oranın kısa sürelerde değişmemesinin normal olduğunu ifade etmişti.
Salgının başından bu yana ortaya çıkan ölüm grafiği de, bu durumun normal olduğunu gösteriyor. Evrim Ağacı’nın yaptığı analizde ölüm oranının Mart ayının sonlarına doğru binde 25 (yüzde 2,5) düzeyine çıktıktan 1,5’a kadar düştüğü, sonra ise binde 20 (yüzde 2) seviyelerinde bir sabitlenme olduğu görülüyor.
Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara da, katıldığı televizyon programında, Gazeteci İsmail Saymaz’ın bu konuyu sorması üzerine, test sayısındaki artışta belli bir düzey yakalandığı ve ölüm sayılarında büyük yükseliş ya da düşüşler olmadığı için oranlarda büyük değişmeler olmadığını anlattı. Kara, oranları binde değil yüzde olarak aktarmak gerektiğini ifade etti.
Ateş Kara, günlük vaka sayısındaki artış ya da düşüşlerin de toplam içinde büyük oran değişikliklerine neden olmayacağını, tüm sürecin sonunda da Türkiye’deki Koronavirüs’ten kayıp oranının yüzde 2 civarında kalacağını söyledi.
Örneğin 16 Nisan’da 50 can kaybı ve 4 bin yeni vaka açıklandığını var sayalım. Bu durumda toplam can kaybı 1568’e, vaka sayısı ise 73 bin 392’ye yükseliyor. Ölüm oranı yine 0.021 (yüzde 2.13) çıkıyor. Sonraki gün hiç ölüm yaşanmasa ve 3 bin yeni vaka açıklansa, bu kez de 0.20 (yüzde 2) oranı çıkıyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da, oranın sabit olmasıyla ilgili vaka artış hızının düzenli hale gelmesi nedeniyle oranların aynı seviyede kaldığını, can kaybı sayılarının düşmesiyle bu oranın düşebileceğini dile getirdi.
Peki diğer ülkelerde mortalite yani ölüm oranları nasıl?
İtalya’da da 10 günlük dilimde, benzer şekilde oranların yüzde 12 seviyesinde sabitlendiği görülürken, Almanya’da 1,5’ten 2,4’e yükseldiği, ABD’de ise 2,7’den yüzde 4’e kadar yükseldiği görülüyor.
Türkiye’nin vaka – ölüm oranlarının değişiminde İtalya ile benzer bir tablo sergilediği Almanya ve ABD’de artışın devam ettiği görülüyor. Her ülkedeki ölüm oranları hastaların durumları, tespit edilen vaka sayısının çokluğu, test sayısı gibi nedenlerle farklılaşabiliyor.
Sonuç olarak, toplam vaka ve toplam ölüm ilişkisinde ortaya çıkan ölüm oranının bir rakama sabitlendiğinin doğru olmadığı, günlük ölüm sayılarının toplam sayılarla ortaya çıkan oranlarda büyük değişikliklere neden olmadığı için oranın bir süredir bindelik dilimlerde aynı olduğu anlaşılmaktadır.
Düzeltme: İtalya ve Türkiye’nin oranlarındaki ondalık bölümde yapılan yazım hatası düzeltilmiştir.
Kaynaklar
İddianın yer aldığı haber ve yazılar
twitter.com/Deniz_Zeyrek/status/1250141490950610945?s=20(yeni sekmede açılır)
sozcu.com.tr/2020/yazarlar/deniz-zeyrek/binde-yirmi-bir-5748780/(yeni sekmede açılır)
Ölüm ve vaka sayılarıyla ilgili istatistik kaynakları
twitter.com/drfahrettinkoca/status/1250468989316280323?s=20(yeni sekmede açılır)
worldometers.info/coronavirus/country/us/(yeni sekmede açılır)
Ölüm oranlarıyla ilgili analiz ve açıklamalar
youtube.com/watch?v=MEUnt5K10bQ(yeni sekmede açılır)
twitter.com/evrimagaci/status/1250145467620622337?s=20(yeni sekmede açılır)
haberler.com/saglik-bakani-koca-koronayla-ilgili-sosyal-13123551-haberi/(yeni sekmede açılır)
