Geleneksel medyada habere yerleştirilen ideoloji, belirli çerçevelemeler ve gizlemeler yoluyla yapılmaktadır. Yeni medyada ise ideoloji haberin benliğini ele geçirmiştir. Fikirlere duyulan sorgusuz bağlılık haberlerde gerçeklik arayışını yok denecek azaltmıştır. Bu nedenle sahte haberler, çarpıtılmış bilgiler kolaylıkla üretilebilmekte, alıcısının hazır olduğu bilinmektedir.
Yeni medya ya da sosyal medya, anonim olmaya imkân sağladığı için geleneksel medyadaki yanlış ve üretilmiş bilginin doğuracağı sonuçlardan, hukuki ve etik kaygılardan büyük bir uzaklaşma söz konusudur. Gerçeğin ortaya çıkması bile artık önem arz etmemektedir. Çünkü yalan, gerçekten daha çok alıcı bulmakta, daha hızlı yayılmakta, gerçek ilgi görmemektedir.
Sahte haberler toplumlardaki ayrışmanın hem nedeni hem sonucudur. Ayrışmalar, sınırların belirginleşmesi terör örgütlerine, marjinal ideolojik gruplara ve siyasi hareketlerin işine yaramaktadır. Düşmanlaştırma ve şeytanlaştırma kendi taraftarlarının bağlılığını adeta garanti etmektedir.
Türkiye gibi alt kimliklerin fazla olduğu, terör örgütleri ve ideolojik yapı- lanmaların kolaylıkla taraftar bulduğu toplumlarda sahte ve manipülatif enformasyonun “işe yaradığı” gerçeği seçim öncesi üretilen haberlerin etkileşim sayılarından kolayca anlaşılmaktadır. Alabildiğine kontrolsüz bir alan haline gelen yeni medya özgürlük alanlarını genişlettiğinden çok daha fazla insanların hem fikir ve haysiyet alanlarına hem de can güvenliklerine tehdit oluşturan bir mecraya dönüşmektedir.
Üretenler; doğruyu, gerçeği kendine rehber edinmek, sahte haberle savaşmak, kullanıcılar da sorgulamak ve doğruyu arayıp karşıtının elindeki sahte haber silahını etkisizleştirmek yerine aynı silahtan kendisi de edinme ve kullanma tuzağına düşmektedir. Her ne kadar siyasi kamplara ait sosyal medya kullanıcılarının sahte haber üretme motivasyonları ve ortaya çıkan rakamlar arasında farklılıklar olsa da çalışmanın da ortaya koyduğu gibi sahte haberler her kesimde üretim ve dolaşım açısından ciddi ilgi görmektedir.
Not: Bu yazı Doç. Dr. Mete Kazaz ve Dr. Selman Selim Akyüz’ün Sahte Haber adlı kitabından alınmıştır (sayfa: 124-125). Sahte haber kitabı PDF versiyonunu buradan indirebilirsiniz.
