Sosyal medya platformu Tiktok’ta bir kullanıcının kaydettiği çilek videosu viral oldu. Ilık suya bir kaç kaşık tuz atan ve erittikten sonra suya çilekleri koyan kullanıcı, yarım saat sonra çileklerden kurtçuklar çıktığını iddia etti.
Başka mecralarda da çok sayıda kullanıcı aynı deneyi yaptığını belirterek çıkan böcek ve kurtçukları gösteren videolar paylaştı.
Türkiye’deki kullanıcılar da “çilek deneyi” akımına katılarak videolar paylaştı. Bir kullanıcının deney sonrası çıkan kurtçukları gösteren videosu yaklaşık 40 bin kez izlendi.
Uyarı: Argo ifadeler içerir.
Peki yediğimiz her çilekle birlikte böcek mi yiyoruz?
Hem evet hem hayır.
Öncelikle belirtelim, çilekte bu kurtçukların çıkmasıyla ilgili Türkçe açık kaynaklarda yeni ve doyurucu bir çalışma bulunmuyor.
Doğruluğu Ne? ekibi olarak ulaştığımız, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş Baştaş, çilekten çıkan bu kurtların Drosophila olarak bilinen Benekli Kanatlı Sirke Sineği olduğunu söyledi. Sineğin olgun meyvelerin içine yumurtalarını bıraktığını ifade eden Baştaş, “Sinek ve böceklerin giremeyeceği yer, meyve ve sebze yok. Bir çok bitki ve meyveye bu tür canlılar yumurtalarını bırakıyor. Mesela kiraza yumurtasını bırakan bir böcek var. Sadece bir yumurta bırakıyor. Görülmesi oldukça zor” dedi.
Türkiye’de de bu sineğin tarım alanlarında görülebildiğini ancak her çilekte bu kurtçukların çıkmayacağını ifade eden Baştaş, “insanlar görünce rahatsız olabilir fakat görünmesi neredeyse imkansız olan bu canlıların yenmesinin bir zararı yok. İnsanlar her zaman farkında olmadan böyle şeyleri yiyebiliyor. Bu sinekle çiftçiler farklı yöntemlerle mücadele ediyor. Koku tuzakları işe yarıyor. Tarım ilaçları da kullanılıyor ancak bu durumda o çileği yemek daha da tehlikeli” şeklinde konuştu.
Meyveleri tuza batırmanın bu canlılarla bir mücadele yöntemi olmadığını ifade eden Baştaş, bitkilerdeki hastalık ve böceklerin insanlara herhangi bir zararı olmadığını, meyveleri güzelce yıkayıp yemenin yeterli olacağını sözlerine ekledi.
Konu ABD’de de gündeme geldi. USA Today’da yayınlanan haberde konu ayrıntınlı bir şekilde şöyle anlatılıyor:
Uzmanlar ifade ediyor: Böcekler ve kurtçuklar tuzlu suda yıkanmış çileklerden çıkabilir. Sakin olun!
Bir TikTok fenomeni, Benekli Kanatlı Sirke Sineği (drosophila) olarak az bilinen bir sineği ortaya çıkardı. Bu sinek, çileklerin içine yumurtalarını bıraktıktan sonra, yaklaşık yarım saat boyunca ılık tuzlu suda yıkandıklarında yavrular önce yumurtadan sonra da çileklerden çıkarlar.
Bu iğrenç bir manzara: Bozulmamış olmasına rağmen bir çileğin üzerinde kıvranan küçük beyaz bir kurtçuk.
Florida Üniversitesi’nde Dr. Öğretim Üyesi olan çilek ve küçük mahsul entomoloğu Sriyanka Lahiri, bu canlının en çok çilek ve yaban mersini gibi tatlı, fermente meyvelere ilgi duyduğunu açıkladı. Lahiri, “O kadar sinsi ki bakkala taşınabilecek tek zararlı onlar” diyor ancak marketten alınan her çilek veya yaban mersininin onlardan etkilenmediğini ve endişe edilmemesi gerektiğini ifade etti.
Lahiri, bu türün üyelerinin hasarlı veya olgunlaşmış meyvelerde yumurta bırakma eğiliminde olduğunu söylüyor:
“Dişi sirke sineği, yumurtalarını mükemmel, olgun, hasarsız meyvelerin içine bırakır ve bu işte o (videoda) gördüğünüz yerdir. Çok güçlü bir ovipositor ya da bir bıçak gibi tırtıklı bir yumurta döşeme organı var. Bu tür, çıplak gözle görülemeyen ve yumurtalarını içeri bırakan çok ince bir kesi yapabilir. Meyve alınırken içinde bir yumurta olduğu görülemiyor çünkü meyvenin çok derininde oluyor” dedi. Bu yüzden meyvenin istila edildiğini tespit etmek mümkün değildir.”
Tuzlu suya konulduktan sonra neden çıkıyorlar?
Lahiri, sirke sineği ve meyvede bulunabilecek diğer böceklerin (tuz atılınca) susuz kaldığını söyledi.
“Bu sineklerle ilgili büyüleyici olan şey, meyvelerin içinde çok derinlerde yaşamaya adapte olabilmeleri. Yumurta atıldığında, meyvenin derinliklerinde yaşamalarına rağmen yüzeye çıkan küçük solunum tüpleri var. Havasız kalacaklarını anlayınca kaçmaya başlıyorlar. Sadece musluk suyuna batırılsalar da benzer bir durum oluşabilirdi ancak olmayabilir de… Meyvelerinizi tuzlu suya batırmanın ötesinde, yumurtaları meyveye bıraktıktan sonra bu kurtçuklardan kurtulmak için yapılabilecek çok şey yoktur.Bu sineğin yönetimi zor çünkü benekli kanat drosophila yumurtalarını bıraktıysa hiçbir şey yapılamaz”.
Lahiri, en iyi stratejinin, ilk etapta meyve alanlarını istila etmemelerini sağlamak olduğunu, zarar görmüş meyvelerin gömülmesi, meyveler olgunlaşınca toplamak gibi yöntemlerin de bu sineklerin sahaya ulaşmasını engellediğini öne sürüyor.
Böcekleri yemek zarar verir mi?
Kısa cevap hayır.
Benekli kanatlı sirke sineğinin veya meyvedeki diğer böceklerin insanlar için zararlı olduğuna dair hiçbir çalışma yok.
Lahiri, bunun meyve, sebze ve tarlada yetişen başka bir şey yemenin bir parçası olduğunu söylüyor.
“Gerçek şu ki, çoğu meyve, depolanmış tahıllar, kurtulması imkansız olan bir miktar böcek istilasına uğrar. Şu şekilde düşünün: “Sadece diyetinizde fazladan hayvansal protein var.”
Uzmanlar meyvelerde böcek olmasının meyvenin doğallığına yani kimyasal ilaç kullanılmadığına işaret ettiğini de dile getiriyor.
Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erol Yıldırım, yurt dışından gelen yabancı bilim adamlarıyla bitki ve böcekler üzerine yaptıkları arazi çalışmalarında bu kişilerin meyveleri kurtlarıyla yediklerini gözlemlediğini, kendisinin de kurtlu meyvelerini doğal olduğu için tercih ettiğini belirtiyor.
Not: Çevirinin bazı bölümlerine özetleme yapılmıştır.
