Sosyal medyada ve Whatsapp gibi kapalı mesajlaşma uygulamalarında 5G teknolojisinin Koronavirüs’ün yayılmasında rolü olduğu, bu nedenle Çin’de ve dünyanın bir çok ülkesinde protestolar düzenlendiği iddiasıyla bir video dolaşıma girdi.
Videoda iki farklı protesto olaylarından görüntüler yer alıyor. İlk görüntü araştırıldığında, videonun 28 Mart’ta Çin’de kaydedildiğine dair kaynaklara rastlanıyor. Ancak olayların 5G ile ilgisi yok. Hubei eyaletinde yaşayanlar Çin hükümetinin salgının kontrol altına alındığını açıklamasına rağmen sokağa çıkma yasaklarının kaldırılmadığı gerekçesiyle yapıldığı ifade ediliyor.
Videonun devamındaki görüntüler ise Hong Kong’ta salgın öncesi yaşanan protesto gösterilerinden. AP Haber Ajansının aynı görüntüleri 21 Kasım 2019’da Youtube’a yüklediği görülüyor.
Hong Kong’daki olayların da 5G ile ilgisi yok. Protestolar suçluların Çin’e iadesi yönündeki karar sonrasında şiddetlenmişti.
5G konusunda Dünyanın başka yerlerinde protestolar olduğu ise doğru. 2019 yılının ortalarından bu yana yapılan eylemlerle ilgili son haberler İngiltere’den geldi. Ancak bu kez Koronavirüs’ün 5G nedeniyle yayıldığı ya da virüs değil insanları 5G’nin hastalandırıp öldürdüğü gibi iddialar 5G istasyonlarının yakılmasına neden oldu.
Türkiye’deki bazı kullanıcılar da bu iddiayı gündeme getirdi. Hatta 5G istasyonlarıyla virüsün yayıldığı yerlerin gösterildiği haritanın aynı olduğu öne sürüldü.
Bu iddia daha doğrusu komplo teorisiyle ilgili BBC ve Reuters birer doğruluk kontrolü incelemesi yayınladı. İki yazıyı da Doğruluğu Ne? ekibinden Zeynep Tanrıkulu Türkçe’ye çevirdi.
İngiltere’deki iddiaları araştıran BBC, yayınladığı doğruluk kontrolünün başlığında iddiaların “tamamen çöp” olduğu ifadesine yer verdi.
BBC’nin doğruluk kontrolü incelemesi şöyle:
Bilim insanları 5G’nin Koronavirüs yaydığı iddialarını “tamamen çöp” olarak nitelendirdi
5G teknolojisinin Koronavirüs’ün yayılımını artırdığını iddia eden komplo teorileri, bilim insanları tarafından kınanıyor.
Bir süre önce bu teorilerle birlikte İngiltere’de, yanan baz istasyonlarını gösteren videolar paylaşılmıştı. Videolar Facebook, İnstagram ve YouTube’da yüzbinlerce takipçisi olan doğrulanmış hesaplar da dâhil olmak üzere birçok kişi tarafından yayıldı.
Ancak bilim insanları, Covid-19 ve 5G arasında bir bağlantı olduğu fikrinin “tamamen çöp” ve biyolojik olarak da imkânsız olduğunu söylüyor. Bu komplo teorileri İngiltere Ulusal Sağlık Hizmeti Tıp Direktörü Stephen Powis tarafından “en kötü sahte haber örneği” olarak nitelendirildi.
Komplo Teorileri
Malum videoları paylaşanların çoğu yanlış bir şekilde, mobil ağlarda kullanılan ve radyo dalgalarıyla taşınan sinyallere dayanan 5G bağlantısının Koronavirüsün sorumlusu olduğu teorisini savunuyor. Bu teoriler ilk kez ABD’de ilk vakaların kaydedildiği Ocak ayı sonlarında Facebook aracılığıyla ortaya çıkmış gibi görünüyor.
İddia sahipleri genel olarak iki kampa ayrılıyor:
- Bir kısmı 5G’nin bağışıklık sistemini zayıflattığını ve böylece insanları virüse yakalanmaya daha yatkın hale getirdiğini iddia ediyor.
- Diğer kısmı ise virüsün bir şekilde 5G teknolojisinin kullanımı yoluyla bulaşabileceğini iddia ediyor.
Reading Üniversitesi’nde hücresel mikrobiyoloji uzmanı olan Dr. Simon Clarke, her iki iddianın da “tamamen çöp” olduğunu söylüyor. Clarke “5G’nin bağışıklık sisteminizi zayıflatttığı fikri herhangi bir araştırmaya dayanmıyor” diyor ve ekliyor:
“Bağışıklık sisteminiz çok yorulmak ya da kötü beslenmek gibi her türlü şeyle zayıflayabilir. Bu değişiklik çok etkili değildir, ancak sizi virüse yakalanmaya daha yatkın hale getirebilir. Ayrıca radyo dalgaları da vücut ısınızı artırdığı için fizyolojinizi bozabilir, yani bağışıklık sisteminizi çalışamaz hale getirebilir. Ancak 5G radyo dalgaları küçüktür ve bağışıklık sistemini etkileyecek kadar güçlü değildir. Bu konuda birçok çalışma mevcut.”
Bristol Üniversitesi Pediatri Profesörü Adam Finn de 5G’nin virüs taşımasının imkânsız olduğunu ekledi. Finn, “Mevcut salgın, enfekte bir insandan diğerine geçen bir virüsün sonucudur. Bunun doğru olduğunu biliyoruz. Laboratuvarımızda geliştirdiğimiz hasta bir insandan alınan virüs bile var. Virüsler ve cep telefonları ile internet bağlantılarının çalışmasını sağlayan elektromanyetik dalgalar farklı şeylerdir. Tebeşir ve peynir kadar farklı” diyor.
Komplo teorileriyle ilgili bir başka büyük tutarsızlığı da not etmek gerek. Koronavirüs, İngiltere’nin 5G’yi henüz konuşlandırmadığı şehirlerinde ve henüz 5G teknolojisini piyasaya bile sürmemiş olan İran gibi ülkelerde de yayılmakta.
Koronavirüs salgınından önce de 5G hakkında çok sayıda korku hikayesi dolaşıyordu. Peki gerçekten 5G sağlığı tehdit ediyor mu?
Bu yılın başlarında, Uluslararası İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu’nun (ICNIRP) yürüttüğü uzun süredir devam eden bir çalışma mobil ağların kansere veya diğer hastalıklara neden olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını söyleyerek bu iddiaları çürüttü. Ama böyle bir kanıt olma ihtimali bile yanlış bilgileri çoğaltmış görünüyor.
Ticari bir kuruluş olan Mobile UK, 5G ve Koronavirüsü ilişkilendiren söylentiler ve teorilerin “endişe verici” olduğunu söylerken Birleşik Krallık’ın Dijital, Kültür, Medya ve Spor Departmanı ise “bu ilişkilendirme için kesinlikle hiçbir güvenilir kanıt olmadığını” yineledi.
Virüsler, insan ya da hayvan hücrelerini ele geçirip çoğalmak için hücreleri kullanır ve bu duruma enfeksiyon denir. Virüsler, bir canlıya tutunmadan çok uzun süre yaşayamaz, bu yüzden genellikle öksürük veya hapşırma yoluyla bulaşan damlacıklarla canlılara bulaşmaya çalışır. Ayrıca bu Koronavirüsün genom dizilimi, önce hayvanlardan insanlara sıçradığını, daha sonra insandan insana geçmeye başladığını gösteriyor.
Hemen hemen aynı noktalara değinen Reuters’in analizi de şöyle:
“İnsanları Koronavirüs değil, 5G hasta ediyor” iddiası
Facebook kullanıcıları insanları hasta edenin Koronavirüs değil, 5G ağları olduğunu iddia eden gönderiler paylaşıyor. Gönderiler, virüsün gerçekliğini inkâr ettiği gibi Koronavirüs hakkında bir çok komplo teorisi içeriyor.
Koronavirüs salgını, Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde başladı. Hastalık Kontrol Merkezi internet sitesinde, virüsün deniz ürünleri ve canlı hayvan pazarı ile bağlantılı olduğunu ve bu virüsün pazardaki bir hayvandan bir insana bulaşmış olabileceğini söyledi. Virüs, daha sonra insandan insana bulaşarak yayıldı. Covid-19 semptomları, virüse maruz kaldıktan iki ila on dört gün sonra ortaya çıkan ateş, yorgunluk, öksürük ve nefes darlığı. Koronavirüs, insandan insana yayılıyor.
Cep telefonları, radyo dalgalarıyla çalışıyor. Radyo frekansı elektromanyetik dalgalar (RF EMF) gönderir ve alır. 5G de, elektromanyetik dalgaların doğrudan gerektiği yere gitmesini sağlayan “ışın oluşturma teknolojisi”ni kullanmaktadır.
İyonize Olmayan Radyasyondan Korunma Uluslararası Komisyonu (ICNIRP), 7 yıllık bir araştırmanın ardından, elektromanyetik alanlara maruz kalmayı sınırlama konusunda 2020 yılı için kılavuz yayınladı.
Komisyona göre, RF EMF’lerin bir başka genel özelliği, frekans arttıkça EMF’lerin vücuda nüfuz etme derinliğinin azalmasıdır. 5G teknolojileri, hâli hazırda kullanılanlara (4G) ek olarak daha yüksek EMF frekansları (24 GHz) kullanabildiğinden, bu yüksek frekanslardan gelen güç, önceki teknolojilerin yaydığı elektromanyetik dalgalara nazaran daha yüzeysel olarak emilecektir. Buna göre, 5G’ye maruz kalmak ICNIRP (2020) yönergelerine uyulması koşuluyla hiçbir zarara neden olmayacaktır.
ICNIRP Başkanı Eric van Rongen elektromanyetik alanların kanser, kısırlık, elektronik aletlere hassaslık veya başka sağlık sorunlarına neden olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını söyledi. Elektromanyetik alanlar sağlığı iki şekilde etkiliyor: 10 MHz’e kadar sinir uyarımı ve 100 kHz’den itibaren sıcaklık artışı.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre hiçbir araştırma, kablosuz teknolojiye maruz kalmanın sağlığı olumsuz etkilediğini söylemiyor. DSÖ, internet sitesinde bu alandaki araştırmaları gözden geçirmeye devam edeceğini ve 2022’de erişilebilir olacak tüm radyo frekans aralıklarına “sağlık riski değerlendirmesi” yapacağını söyledi.
Radyoloji ve Medikal Fizik Profesörü Emeritus Marvin C. Ziskin, limitlere uyulması koşuluyla 5G’nin sağlık sorunlarına neden olduğunu söylemek için hiçbir kaynak olmadığını söyledi.
Ziskin Reuters’e şunları söyledi: “Bilimsel kanıtların çoğu 5G emiliminin birikimli olmadığını gösteriyor. Yani, limitler dahilinde bu teknolojiye maruz kalmak, olumsuz bir biyolojik etkiye sebep olmaz. Şunu da eklemeliyim ki ortalama bir tüketicinin iletişim teknolojisine maruz kalma seviyelerinde milimetre dalgaları da dâhil olmak üzere, RF enerjisinin sebep olduğu olası sağlık riskleri hakkında herhangi bir sağlık kurumu uyarı yapmadı. Bu açıklama, Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE) ve ICNIRP gibi standartları belirleyen grupların değerlendirmeleriyle de uyumludur”.
Koronavirüs semptomları, resmi hükûmet ve uluslararası sağlık kuruluşu sitelerinde ayrıntılı bir şekilde incelenebilir. Bu virüsün semptomları, cep telefonu veya 5G kullanımından kaynaklanan olası sağlık sorunlarıyla hiçbir benzerlik taşımamaktadır.
İki inceleme de 5G ile Koronavirüs’ün ortaya çıkışı ya da yayılımı arasında hiçbir bağlantı olmadığını gösteriyor. Ayrıca 5G protestoları olduğu iddiasıyla yayınlanan videoların da 5G ve Koronavirüs salgınıyla ilgisi bulunmuyor. Başka olayların görüntülerinin yanlış ilişkilendirilerek dolaşıma sokulduğu anlaşılıyor.
Kaynaklar
İddialarla ilgili paylaşım ve haberler
youtu.be/aEOsG5cVF1c(yeni sekmede açılır)
twitter.com/mehmetcek06/status/1246755066800939009?s=20(yeni sekmede açılır)
https://twitter.com/muhammedkasmlee/status/1246557465682075649
Protestoların farklı olaylarla ilgili olduğuna dair kaynaklar
t.me/s/coronalive?before=2640(yeni sekmede açılır)
twitter.com/TurkishIndy/status/1244273306116726793?s=20(yeni sekmede açılır)
youtu.be/QJVmZWaDVUQ(yeni sekmede açılır)
aa.com.tr/tr/dunya/5-soruda-hong-kongdaki-protestolar/1557262(yeni sekmede açılır)
5G ve Koronavirüs ilişkisi iddialarıyla ilgili BBC ve Reuters’in analizleri
https://www.bbc.com/news/52168096
https://www.reuters.com/article/uk-factcheck-coronavirus-5g-idUSKBN2133TI
