Türkiye Mimar ve Mühendisler Odası’na bağlı olarak faaliyet gösteren Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tarafından yapıldığı iddia edilen paylaşım son zamanlarda sosyal medyada ve bazı haber siteleri aracılığı ile hızla yayıldı.
Doğruluğu Ne? ekibine de ihbar olarak ulaştırılan metinde Türkiye’nin 9 trilyon dolarlık bor madeni rezervinin 40 milyon dolara ABD’ye satılacağı iddia edildi.
Ancak iddia doğru değil. Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, daha önce de dolaşıma giren metindeki iddiaları internet sitesi üzerinden yalanladı. Açıklamada, “İnternet ortamında Kanal İstanbul, Etibank‘ın özelleştirilmesi ve bor madenleriyle ilgili dolaşan e-postada Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi imzası yer almaktadır. Anılan metnin altında ismimiz iznimiz ve bilgimiz dışında kullanılmıştır. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak böyle bir açıklamamız bulunmamaktadır” ifadelerine yer verildi.
2007 yılında görev yapan eski Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Eylem Tuncaelli yaptığı açıklamada, kendilerinin bor madenleriyle ilgili böyle bir bilgi notu hazırlamadıklarını ve İstanbul Çevre Mühendisleri Odası’nın imzasının kendilerinden izinsiz ve habersiz kullanıldığını ifade etmişti.
Bu iddianın yıllardır dolaştığını ve kendilerine sürekli (o dönem) telefon geldiğini belirten Tuncaelli, bor madenlerinin çalışma alanlarına dahi girmediğini açıkladı.
Dünyadaki bor rezervlerinin %73’ünün Tükiye’de olduğu bilgisi doğru. Türkiye’de bilinen bor yatakları; Eskişehir – Kırka, Kütahya- Emet, Balıkesir Bigadiç, Bursa-Kestelek’te bulunuyor.
Eti Maden İşletmeleri de bor rezervlerinin satılacağına yönelik iddiaları yalanladı. Eti Maden, internet sitesinden yaptığı açıklamada satışın söz konusu olmadığını ve bu konuda herhangi bir çalışma yapılmadığını, satışın kanun gereği mümkün olmadığını belirtti. Açıklama şöyle:
Son günlerde özellikle internet ortamında yer alan bazı haberlerde; bor madenlerinin özelleştirileceği, alıcısının ve fiyatının da şimdiden belli olduğu, Amerikalılara satılacağı ve 40 milyon dolara peşkeş çekileceği iddia edilmektedir. Bilindiği üzere; bor madenlerinin aranması ve işletilmesi 2840 sayılı Yasa gereği Devlet eliyle yapılmakta olup, bunun ile ilgili bütün faaliyetler Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir. Ayrıca, 05.06.2004 tarihinde yürürlüğe giren Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 5177 sayılı Kanunun 22. maddesinde ‘2840 sayılı Kanun hükümleri saklıdır. Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bulunmuş ve sonra bulunacak bor madenlerinin aranması ve işletilmesi 2840 sayılı Kanun hükümlerine tabidir’ hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan Kanun hükümlerinden de anlaşılacağı üzere Genel Müdürlüğümüz uhdesine verilen bor madenlerinin aranması ve işletilmesi faaliyetlerinin herhangi bir ülke, firma ve şahsa satılması veya devredilmesi gibi bir durum söz konusu olmayıp, bu konuda yürütülen herhangi bir çalışma da mevcut değildir. Bu nedenle; Teşekkülümüzü yıpratmaya, kamuoyunu yanlış bilgilendirme ve yönlendirmeye yönelik maksatlı ve gerçekle ilişkisi olmayan haber ve yorumlara itibar edilmemesi, kamuoyuna saygıyla duyurulur”.
Yabancı işletmelere verilen imtiyazlar 1944’te sona erdi. Dünya bor rezervlerinin yüzde 73’üne, pazarda ise yüzde 55’lik paya sahip Türkiye’de, yerli kuruluşların yaptığı ilk çalışmalar da aynı dönemlerde başladı. Çalışmaları Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Etibank gibi kuruluşlar yürüttü. Türkiye’de borla ilgili çalışmaları 1978’den bu yana Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yapıyor.
Eski Enerji Bakanı Taner Yıldız da bor madenlerinin satışının yasaya aykırı olduğunu bir soru üzerine aktarmıştı. İlgili kanun halen yürürlükte bulunuyor.
Bor madeninin kullanım alanlarıyla ilgili iddialar ise bir çok yanlış barındırıyor. Eski Eti Maden Genel Müdürü Orhan Yılmaz, iddialar üzerine yaptığı açıklamada bordan otomobil yakıtı ve enerji üretmenin çok maliyetli ve madenin kullanım alanlarının kısıtlı olduğunu aktarmıştı. Yılmaz, yıllık 1,5 milyar TL kar getiren kurumun 40 milyon dolara satılmasının da mümkün olmadığını söylemişti.
Eti Maden’in 2018 yılı rakamlarına göre sadece bor madeni satış geliri ise 1 milyar doların üzerine çıktı.
Yapılan doğruluk kontrolü sonunda Türkiye’nin bor madeni rezervinin 40 milyon dolara ABD’ye satılmasının söz konusu olmadığı, farklı tarihlerde gündeme gelen iddianın İstanbul Çevre Mühendisleri Odasıyla ilgisi olmadığı ve madenlerin yürürlükte bulunan kanunlara göre satışının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
